Cukrzyca

dr n. med. Hanna Pogorzelska, Narodowy Instytut Kardiologii w Warszawie

Czy wiesz, że...

Na cukrzycę na świecie choruje ponad 120 mln ludzi, a w Polsce prawie 2 mln.

Około 90% stanowi cukrzyca typu II związana z nadwagą.

Specyfikacja

Cukrzyca to przewlekła choroba w której utrzymuje się podwyższony poziom cukru (glukozy) w surowicy krwi.

Na cukrzycę typu II chorują przede wszystkim ludzie w średnim i starszym wieku, najczęściej otyli.

Ryzyko zachorowania jest większe, gdy na cukrzycę chorował ktoś z rodziców.

Osoby takie powinny okresowo (nie rzadziej niż raz na rok) kontrolować poziom cukru we krwi. Nie znaczy to jednak, że muszą zachorować, bo poprzez odpowiedni styl życia i odżywiania cukrzycy można zapobiegać.

Zapobieganie cukrzycy

Podstawowe znaczenie ma utrzymanie prawidłowej wagi ciała, pomoże w tym aktywny fizycznie tryb życia. Wysiłek fizyczny zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę i przyspiesza spalanie glukozy. Ćwiczenia fizyczne należy wykonywać regularnie, najlepiej codziennie przez 20-30 minut.

Równie ważne znaczenie ma przestrzeganie odpowiedniej diety z ograniczeniem cukru i słodyczy. Należy jeść dużo warzyw i owoców, ograniczyć tłuszcze, sól i alkohol.

Insulina

Regulacja poziomu glukozy we krwi zależy głownie od hormonu produkowanego przez trzustkę – insuliny. W cukrzycy typu II produkcja insuliny jest niedostateczna, dodatkowo komórki obładowane tłuszczem są mniej wrażliwe na działanie hormonu. W konsekwencji dochodzi do przewlekłego podwyższenia poziomu glukozy we krwi, co może prowadzić do poważnych powikłań.

Objawy

Gorzej się czujęsz, łatwo się męczysz, jesteś senny, często chce Ci się pić – to mogą być objawy cukrzycy.

W takim przypadku przede wszystkim niezwłocznie zgłoś się do lekarza I kontaktu, który zadecyduje o dalszych badaniach. Podane objawy mogą wynikać z podwyższonego poziomu cukru, ale możliwe są też inne przyczyny.

Aby potwierdzić rozpoznanie cukrzycy należy oznaczyć poziom cukru w surowicy. Pobranie krwi może być wykonane co najmniej 6 godzin od spożycia ostatniego posiłku. Ważne jest, aby przed pobraniem również nie pić słodzonych napojów.

Jeśli poziom glukozy w dwóch pomiarach na czczo będzie wyższy niż 126mg/dl lub 7.0mmol/l lekarz rozpozna cukrzycę i zleci dalsze badania takie jak oznaczenie poziomu glukozy w dwie godziny po śniadaniu lub po wypiciu porcji glukozy rozpuszczonej w wodzie. Wtedy też lekarz wyda dalsze zalecenia dotyczące leczenia, diety i trybu życia.

Prawidłowy poziom cukru (glukozy) w surowicy krwi na czczo wynosi < 100mg / dl co odpowiada 5.6mmol/l. Rzeczywiście laboratoria podają wyniki w dwóch rodzajach jednostek – „starych” –mg / dl i „nowych” – mmol/l. Aby je porównać można wynik w mg / dl podzielić na 18 – otrzymamy wynik w mmol/l (np.100 : 18 = 5.6)

Dieta dla cukrzyków

Aby dokonać wyboru odpowiednich pokarmów, należy o całodziennym menu myśleć jak o całości. W diecie powinny znaleźć się przede wszystkim pokarmy bogate w skrobię, owoce o niskiej zawartości cukru, warzywa, niewielka ilość mięsa i ryb oraz nabiału.

Pokarmy wysokotłuszczowe i zawierające dużo cukru powinny być maksymalnie ograniczone.

Produkty bogate w skrobię to pieczywo, ziemniaki, kasze, płatki zbożowe itp.

Owoce i warzywa zawierające dużo błonnika regulującego poziom glukozy, mogą być również spożywane między posiłkami jako przekąska.

Mięso, ryby, jaja i rośliny strączkowe stanowią główne źródło białka, ale należy spożywać chude gatunki mięsa, drób bez skóry.

Ryby co najmniej 2 razy w tygodniu.

Należy wybierać niskotłuszczowe mleko i produkty nabiałowe.

Jeśli jest to niezbędne to potrawy słodzić słodzikiem zastępującym cukier, ograniczać sól.

Przykłady odpowiednich diet osoby z cukrzycą powinny otrzymać w swojej Poradni, łatwo dostępne są również poradniki dla pacjentów z cukrzycą zawierające szczegółowe informacje.

Alkohol a cukrzyca

Osoby z cukrzycą nie muszą całkowicie rezygnować ze spożywania alkoholu, należy jednak pamiętać, że alkohol może nasilić działanie przyjmowanych leków i nigdy nie może być spożywany zamiast posiłku lub na czczo.

Alkohol jest wysokokaloryczny i powinny go unikać osoby z nadwagą.

Czy pacjent z cukrzycą leczony lekami doustnymi może prowadzić samochód?

Może, ale powinien zachować pewne środki ostrożności.

Powinien co pewien czas badać wzrok u okulisty i korygować wady wzroku, jeśli zajdzie taka konieczność. Nie może prowadzić samochodu jeśli zażył leki, a nie zjadł odpowiedniego posiłku. Zawsze powinien mieć przy sobie małą słodką przekąskę na wypadek spadku poziomu cukru. W dokumentach należy umieścić informację o chorobie i sposobie leczenia.

Nie leczona cukrzyca przyspiesza rozwój miażdżycy, co może spowodować zawał serca czy udar mózgu. Cukrzyca często doprowadza do niewydolności nerek.

Niezdiagnozowana cukrzyca

American Journal of Cardiology, August 1, 2005.
Źródło: Unsuspected diabetes common in heart patients.
Opracowała: Agata Karpińska

Niezdiagnozowana cukrzyca, a co za tym idzie nieleczona często towarzyszy osobom cierpiącym na chorobę wieńcową lub tym, które przeżyły zawał serca.

Dr Darcy Green Conaway mówi: „Większość pacjentów, przybywających na ostry dyżur z powodu zawału serca lub bólu w klatce piersiowej, ma upośledzony metabolizm glukozy, co powinno zwrócić uwagę lekarza".

Wśród 1199 pacjentów z chorobami serca, których badano w szpitalach w stanie Kansas, 57% miało podwyższony poziom glukozy, a 27% wiedziało, że choruje na cukrzycę. Z 878 pozostałych pacjentów u 14% zauważono początek rozwoju cukrzycy, opierając się na badania poziomu glukozy.

Jednak tylko 35% pacjentów z dopiero co wykrytą cukrzycą, było poinformowanych o ich stanie zdrowia i włączono u nich leczenie. Pozostali pacjenci byli pozostawieni nie zdiagnozowani.

„Znaleźliśmy bardzo dużo pacjentów z szybko rozwijającą się cukrzycą”, czyli w stanie nietolerancji glukozy, ale żaden z tych pacjentów nie usłyszał takiej diagnozy wcześniej od lekarzy.

Dr Conaway konkluduje „jedynym sposobem na znalezienie przypadków niezdiagnozowanej cukrzycy wśród pacjentów z zawałem serca lub bólem klatki piersiowej jest zrobienie prostego badania poziomu glukozy.