Menu dla serca

DIETA NISKOCHOLESTEROLOWA

Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających korzystnie na stan zdrowia człowieka. Konsekwencjami niezbilansowanego żywienia są m.in.: nieprawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny, ogólny zły stan zdrowia, podatność na choroby, zmniejszenie wydajności pracy, a nawet przedwczesny zgon.

Zasady diety

Prawidłowe żywienie jest podstawową metodą profilaktyki i leczenia miażdżycy, także wówczas, gdy wysoki poziom cholesterolu w surowicy krwi wymaga stosowania leków.
Dieta niskocholesterolowa może być stosowana nie tylko przez osoby z zaburzeniami lipidowymi, ale przez wszystkich, którzy pragną właściwie zadbać o swoje serce.
Do najlepiej poznanych czynników żywieniowych, wpływających na stężenie lipidów w surowicy krwi należą: ilość i rodzaj tłuszczów, ilość cholesterolu w pożywieniu, wartość energetyczna, a także zawartość niektórych witamin i składników mineralnych.

Tłuszcze

Przeciętny polski jadłospis zawiera zbyt dużo tłuszczów pochodzenia zwierzęcego oraz cholesterolu pokarmowego. Ich nadmiar powoduje podwyższenie poziomu cholesterolu w surowicy i zwiększa krzepliwość krwi. Dla zachowania naszego zdrowia ważne jest więc zarówno zmniejszenie udziału tłuszczów w naszej diecie, jak i zamiana tłuszczów nasyconych na korzystniejsze dla zdrowia nienasycone. W nasycone kwasy tłuszczowe obfitują w szczególności takie produkty spożywcze jak masło, smalec, słonina, boczek, tłuste mięsa i tłuste wędliny, zwłaszcza wieprzowe. Wskazane jest więc wyeliminowanie tych produktów z naszego jadłospisu.

Przy przygotowywaniu posiłków mięsnych należy usunąć widoczny tłuszcz w mięsie oraz skórę z drobiu. Spośród różnych technik kulinarnych godne polecenia jest gotowanie, pieczenie na grillu lub w folii, duszenie na parze. Do smażenia, choć nie powinno to się zdarzać często, zaleca się olej rzepakowy lub olej z oliwek. Do smarowania pieczywa należy stosować niewielkie ilości wysokogatunkowych margaryn miękkich, bogatych w tłuszcze nienasycone i wzbogacane witaminami A, D i E. Można używać też margaryn zawierających sterole lub stanole roślinne, które mają zdolność obniżania stężenia cholesterolu w surowicy krwi.

Cholesterol

Bogatym źródłem cholesterolu są jaja, tłuste mleko i wyroby mleczarskie, tłuste produkty pochodzenia zwierzęcego, jak również podroby i wędliny robione na ich bazie (salceson, pasztetowa, pasztety). Podrobów nie należy spożywać wcale, zaś spożycie jaj należy ograniczyć do 2-3 tygodniowo (wliczając również jaja zawarte w potrawach).

Mleko

Mleko, jogurty, kefiry i sery są najważniejszymi źródłami wapnia w naszym pożywieniu. W diecie niskocholesterolowej należy wybierać mleko o niskiej zawartości tłuszczu tj. 0,5% bądź mleko odtłuszczone.

Należy unikać serów żółtych tłustych i pełnotłustych, które zawierają duże ilości tłuszczu. Spośród serów białych trzeba wybierać sery chude.

Warzywa

Warzywa powinny być stałym elementem każdego posiłku. Zalecane jest spożywanie ich w ilości około 0,5 kg dziennie, zarówno pod postacią różnego rodzaju surówek, jak i warzyw gotowanych (oczywiście bez tłuszczu) lub soków.

Spożywanie dużej ilości warzyw i owoców jest szczególnie ważne, ponieważ są one doskonałym źródłem witaminy C oraz witaminy A w postaci beta-karotenu, witaminy E i kwasu foliowego oraz flawonoidów, składników mineralnych i błonnika pokarmowego. Witaminom zawartym w owocach i warzywach przypisuje się działanie przeciwmiażdżycowe. Do warzyw i owoców bogatych w witaminę C należą wszystkie rodzaje kapusty, kalafiory, kalarepa, papryka, truskawki, maliny oraz owoce cytrusowe. Dobrym źródłem witaminy C szczególnie w okresie zimowym są także soki cytrusowe. Natomiast prowitamina A, czyli beta-karoten, znajduje się zwłaszcza w żółtych i czerwonych warzywach i owocach; marchwi, dyni, papryce, pomidorach, zielonym groszku, szpinaku, sałacie, morelach.

Cennym składnikiem warzyw jest także błonnik, czyli włókno roślinne, które nie podlega trawieniu przez enzymy przewodu pokarmowego. Uważa się, że błonnik zmniejsza wchłanianie tłuszczu i obniża poziom cholesterolu w surowicy krwi. Źródłem błonnika jest również pieczywo, zwłaszcza razowe, a także kasze.

Sól

Spożywamy zbyt dużo soli. Zasadnicze niebezpieczeństwo wynikające z nadmiaru soli, wiąże się z jej wpływem na ciśnienie krwi. Należy więc unikać słonych produktów, zwłaszcza konserwowanych. Powinno się ograniczyć solenie potraw w czasie ich przygotowywania oraz przy stole, zastępując dodatek soli innymi przyprawami smakowymi.

Ryby

Ryby zawierają kilka składników pokarmowych, które w innych produktach występują rzadko: wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega 3, selen, witamina D, jod. Szczególne znaczenie w profilaktyce miażdżycy mają kwasy tłuszczowe omega 3, których znaczne ilości znajdują się w tłuszczu ryb morskich (takich jak makrela, śledź, łosoś, sardynka).

Tłuszcze te obniżają poziom triglicerydów we krwi, działają przeciwzakrzepowo oraz obniżają podwyższone ciśnienie krwi. Zaleca się spożywanie ryb 2-3 razy w tygodniu.

Praktyczne wskazówki

Robiąc zakupy, należy starannie czytać informacje na etykietkach podające wartość energetyczną i zawartość podstawowych składników odżywczych, w tym zawartość tłuszczu w kupowanym produkcie.

Należy wybierać

chude wędliny, najlepiej drobiowe lub wołowe,
chude mięso wołowe, cielęcinę, drób,
ryby (dla osób o prawidłowym ciężarze ciała mogą być tłuste ryby),
mleko, jogurty i twarogi o niskiej zawartości tłuszczu,
wszelkiego rodzaju warzywa świeże i mrożone oraz owoce,
soki naturalne niesłodzone.

Należy unikać

tłustych wędlin i wyrobów wędliniarskich,
pełnotłustych żółtych i białych serów,
pełnotłustego mleka,
masła,
ciast, czekolady, kremów, lodów i chipsów, w nich bowiem znajduje się też dużo tłuszczów.

Przy przygotowywaniu posiłków

albo nie smarować pieczywa (zaoszczędzi się kalorie), albo używać do tego celu margaryn miękkich, produkowanych na bazie tłuszczów roślinnych,
usuwać widoczny tłuszcz z mięsa,
drób jeść bez skóry,
unikać smażenia, piec mięso na grillu lub w folii,
do potraw gotowanych lub duszonych wymagających dodatku tłuszczu stosować minimalne ilości oleju rzepakowego lub oliwy z oliwek,
ilość sodu występująca naturalnie w produktach wystarcza do pokrycia naszego zapotrzebowania na ten składnik, należy więc używać soli bardzo oszczędnie.

Przy gotowaniu zup

gotować zupy na wywarach z warzyw lub warzyw i mięsa, nie używać wywaru z kości,
śmietanę zastępować mlekiem lub jogurtem odtłuszczonym,
wykluczyć dodatek wszelkiego rodzaju tłuszczów zwierzęcych oraz zasmażek.

Założenia diety

Produkty zalecane		Produkty do spożywania w umiarkowanych ilościach	Produkty przeciwwskazane
Produkty zbożowe	Pieczywo z pełnego ziarna. Maca. Owsianka. Ryż. Makaron. Płatki kukurydziane. Muesli. Kasze gruboziarniste		Rogaliki francuskie (croissant).
Nabiał	Mleko chude. Sery chude np. chudy twaróg. Jogurt chudy. Kefir chudy. Białko jajek.	Mleko półtłuste. Sery: Brie, Camembert, Edamski, Gouda. Jogurt niskotłuszczowy. Dwa całe jaja na tydzień.	Pełne mleko. Śmietana. Mleko skondensowane. Zabielacze do kawy. Sery pełnotłuste. Jogurt pełnotłusty.
Zupy	Zupy warzywne. Chude wywary mięsne.		Zupy zagęszczone. Zupy zaprawiane śmietaną.
Ryby	Ryby (z rusztu, gotowane, wędzone). Unikać skóry.	Ryby smażone na właściwym oleju.	Ikra. Ryby smażone na nieznanym oleju lub tłuszczu.
Skorupiaki	Ostrygi	Małże, homary.	Krewetki, kalmary.
Mięso	Indyk. Kurczak. Cielęcina. Królik. Dziczyzna.	Bardzo chuda wołowina. Jagnięta (1 lub 2 razy w tygodniu). Szynka. Bekon. Kiełbasa z cielęciny lub kurczaka. Wątroba 2 razy w miesiącu.	Mięso z widocznym tłuszczem. Kaczki. Gęsi. Kiełbasy. Salami. Pasztety mięsne i inne.
Tłuszcze		Oleje zawierające kwasy wielonienasycone np. słonecznikowy, kukurydziany, sojowy. Oleje zawierające kwasy jednonienasycone np. rzepakowy i oliwa z oliwek. Margaryny miękkie z tych olejów. Margaryny o zmniejszonej zawartości tłuszczu.	Masło. Smalec. Słonina. Łój. Tłuszcz spod pieczeni. Margaryny twarde. Olej palmowy.
Owoce, warzywa	Warzywa świeże i mrożone, zwłaszcza strączkowe: fasola, groch, soczewica. Kukurydza. Ziemniaki. Owoce świeże i suszone. Owoce konserwowane (niesłodzone).	Ziemniaki lub frytki smażone na dozwolonym oleju.	Ziemniaki pieczone, frytki, warzywa lub ryż smażone na niewłaściwym tłuszczu. Warzywa solone i konserwowane . Chipsy.
Desery	Sorbety. Galaretki. Bezy. Budynie na mleku chudym. Sałatki owocowe.		Lody. kremy. Budynie na pełnym mleku. Sosy na śmietanie lub maśle.
Wypieki		Ciasta i ciasteczka przygotowane na tłuszczach dozwolonych.	Torty. Przemysłowe wyroby cukiernicze (np. pączki, ciastka, paszteciki, babeczki).
Wyroby cukiernicze	Marmoladki.	Marcepany. Chałwa.	Czekolada. Toffi. Karmelki. Batony.
Orzechy	Włoskie. Migdały. Kasztany.	Laskowe, ziemne, pistacjowe i brazylijskie.	Orzechy kokosowe. Orzechy solone.
Napoje	Kawa filtrowana lub instant. Herbata. Woda. Napoje niskokaloryczne, bezalkoholowe.	Alkohol. Niskotłuszczowe napoje czekoladowe.	Czekolada. Kawa ze śmietanką. Gotowana kawa. Słodzone napoje gazowane. Alkohol w większych ilościach
Sosy, przyprawy	Pieprz. Musztarda. Zioła. Przyprawy korzenne.	Sosy sałatkowe niskotłuszczowe.	Majonezy. Sól dodana. Sosy i kremy sałatkowe. Sosy do mięsa i ryb zawierające tłuszcz.

Opracowali: źródło: Pyörala K., De Backer G., Graham I. i wsp.; Prevention of coronary heart disease in clinical practice. Eur.Heart J., 1994,15,1300-31

Przykłady jadłospisów o różnej kaloryczności dla osób z zaburzeniami lipidowym

Każdy jadłospis został tak skomponowany, że dostarcza organizmowi odpowiednią ilość składników odżywczych (białko, błonnik pokarmowy, witaminy, składniki mineralne), a jednocześnie zawiera niewielkie, spełniające wymogi diety niskocholesterolowej, ilości tłuszczów, nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu pokarmowego.

Oprócz napojów podanych przy poszczególnych posiłkach można wypijać dodatkowo herbatę, kawę, wodę mineralną. Suma spożywanych płynów powinna wynosić około 1,5-2 litrów dziennie. Produkty wymienione w pozycji pojadanie mogą stanowić podwieczorek bądź przekąski spożywane między posiłkami głównymi.

Dieta 1000 kcal

Przeznaczona jest dla osób otyłych, u których oprócz obniżenia poziomu cholesterolu w surowicy krwi konieczna jest także redukcja masy ciała.

Jadłospis 1	Jadłospis 2	Jadłospis 3
I śniadanie
herbata mleko z płatkami kukurydzianymi (200g mleko 0,5% tłuszczu, 30g płatki kukurydziane) 30g bułka grahamka 3g margaryna miękka 150g surówka z pomidorów i ogórków	kawa mleczna (200g mleko 0,5% tłuszczu) 60g chleb żytni pełnoziarnisty 20g kiełbasa szynkowa z kurczaka 100g pomidor	kawa mleczna (200g mleko 0,5% tłuszczu) 60g chleb mieszany 30g polędwica z indyka 50g papryka czerwona 10g sałata
II śniadanie
herbata 20g chleb chrupki 3g margaryna miękka 10g dżem niskosłodzony 30g ser twarogowy chudy	100g truskawki 200g jogurt 0,5% tłuszczu	herbata 10g chleb chrupki koktajl mleczno-truskawkowy (200g jogurt 0,5% tłuszczu, 100g truskawki)
Obiad
200g barszcz czerwony czysty 100g kurczak gotowany 150g ziemniaki gotowane 150g surówka z marchwi i jabłek	200g zupa z zielonego groszku 80g boeuf Strogonow 100g kasza gryczana 200g surówka z ogórka kwaszonego i pora z olejem	200g zupa jarzynowa 100g pulpety z dorsza gotowane 100g ziemniaki gotowane 150g surówka z kapusty kwaszonej z marchwią, jabłkiem i cebulą
Kolacja
herbata 100g sałatka wielowarzywna 30g chleb mieszany z soją 100g ryba w galarecie (ryba świeża, włoszczyzna, żelatyna, przyprawy)	herbata 15g chleb chrupki 250g seler naciowy w kremie serowym (seler naciowy, ser twarogowy, rokpol, przyprawy)	herbata 30g chleb chrupki 125g sałatka kolorowa z twarogu (twaróg chudy, papryka, rzodkiewka, sałata, łyżeczka oleju słonecznikowego)
Pojadanie
koktajl mleczno-jagodowy (100g czarne jagody, 150g mleko 0,5% tłuszczu, słodzik)	150g kalarepa 100g marchew	100g jabłko

Dieta 1500 kcal

Przeznaczona jest dla kobiet powyżej 60 roku życia o niskiej aktywności fizycznej, a także dla osób o nieznacznej nadwadze.

Jadłospis 1	Jadłospis 2	Jadłospis 3
I śniadanie
kawa mleczna (200g mleko 0,5% tłuszczu) 60g chleb żytni pełnoziarnisty 30g chleb biały 5g margaryna miękka 30g kiełbasa szynkowa z kurczaka 100g pomidor 50g ogórek kwaszony	kawa mleczna (200g mleko 0,5% tłuszczu) 60g chleb żytni razowy 3g margaryna miękka 20g polędwica luksusowa 125g sałatka kolorowa z twarogu (twaróg chudy, papryka, rzodkiewka, sałata, łyżeczka oleju słonecznikowego)	herbata musli na chudym mleku (200g mleko 0,5% tłuszczu, 25g musli) 60g chleb mieszany z soją 3g margaryna miękka 50g ryba faszerowana 100g sałatka jarzynowa z olejem
II śniadanie
herbata 30g chleb mieszany słonecznikowy 20g mięso wołowe gotowane 100g surówka z białej kapusty z olejem	150g jogurt naturalny 0,5% tłuszczu 25g musli 100g truskawki	herbata 20g chleb chrupki 3g margaryna miękka 30g szynka wołowa gotowana 50g kalarepka 150g jabłko
Obiad
250g krupnik z kaszy jęczmiennej z warzywami 150g ziemniaki gotowane 175g filety z dorsza po grecku (75g gotowany dorsz, 100g farsz grecki - włoszczyzna, koncentrat pomidorowy, przyprawy) 200g sok z czarnej porzeczki 150g jabłko	250g rosół z makaronem 150g ziemniaki gotowane 100g sztuka mięsa 150g surówka z ogórków kwaszonych i pomidorów 200g sok marchwiowo-jabłkowy	250g kapuśniak z kapusty słodkiej z pomidorami 300g leniwe pierogi na chudym serze 150g surówka z marchwi i jabłek 200g sok jabłkowy
Kolacja
herbata 30g chleb mieszany słonecznikowy 190g twarożek z ogórkiem i szczypiorkiem (twaróg chudy, jogurt chudy, ogórek i szczypiorek)	herbata 30g chleb chrupki 150g sałatka grecka (cebula, ogórek, papryka, pomidor, czosnek, ser feta, jogurt)	herbata 40g bułka grahamka 165g sałatka z twarogu z papryką (twaróg chudy, papryka, natka, kefir) 50g pomidor 10g sałata
Pojadanie
175g jogurt owocowy 1,5% tłuszczu 30g płatki kukurydziane 100g śliwki	150g jabłko 150g jogurt owocowy 1,5% tłuszczu	150g banan

Dieta 2000 kcal

Przeznaczona jest dla kobiet o umiarkowanej aktywności fizycznej oraz mężczyzn o niskiej aktywności fizycznej.

Jadłospis 1	Jadłospis 2	Jadłospis 3
I śniadanie
kawa mleczna (200g mleko 0,5% tłuszczu) 50g chleb żytni razowy 50g chleb biały 5g margaryna miękka 30g szynka wołowa gotowana 50g ser typu „Feta” 50g pomidor 75g papryka czerwona	herbata płatki owsiane na mleku (250g mleko 0,5% tłuszczu, 20g płatki owsiane, 7g cukier) 60g chleb Graham 30g chleb żytni pełnoziarnisty 8g margaryna miękka 20g szynka delikatesowa z kurczaka 50g ser twarogowy chudy 100g surówka z pomidora i ogórka kwaszonego	herbata płatki kukurydziane na mleku (250g mleko 0,5% tłuszczu, 30g płatki kukurydziane) 60g chleb mieszany z soją 30g chleb biały 50g ryba faszerowana 100g sałatka jarzynowa z olejem
II śniadanie
herbata 50g chleb żytni pełnoziarnisty 3g margaryna miękka 115g sałatka z twarogu z selerami (twaróg chudy, jabłko, jogurt, seler korzeniowy, natka)	herbata 40g chleb Graham 80g serek twarogowy ziarnisty 100g rzodkiewka 10g szczypiorek	herbata 50g bułka grahamka 3g margaryna miękka 50g ser twarogowy chudy 50g rzodkiewka 150g jabłko
Obiad
350g barszcz ukraiński 250g ziemniaki gotowane 100g dorsz w jarzynach 250g surówka z warzyw sezonowych 100g pomarańcza	350g zupa jarzynowa z ziemniakam 200g kasza gryczana na sypko 100g bitki wołowe w jarzynach 200g surówka z białej kapusty 150g mus jabłkowy	350g zupa fasolowa z ziemniakami 3 szt. naleśniki z farszem greckim (włoszczyzna, koncentrat pomidorowy, łyżeczka oleju, przyprawy) 50g ogórek kwaszony 200g sok marchwiowo - pomarańczowy
Kolacja
herbata 40g bułka wrocławska 40g chleb żytni razowy 30g kiełbasa szynkowa z indyka 20g szynkówka wołowa 100g surówka z marchwi i jabłek	herbata 40g chleb żytni pełnoziarnisty 20g bułka wrocławska 20 szynkówka wołowa 100g galaretka z drobiu 150g surówka z selerów, jabłek i marchwi	herbata 50g bułka grahamka 30g bułka pszenna 165g twarożek z ogórkiem i szczypiorkiem (twaróg chudy, jogurt chudy, ogórek i szczypiorek)
Pojadanie
koktajl maślankowo- jagodowy (200g maślanka 0,5% tłuszczu, 100g czarne jagody mrożone, 5g cukier) 100g banan	koktajl jogurtowo-truskawkowy (200g jogurt naturalny 0,5% tłuszczu, 150g truskawki - mogą być mrożone, 7g cukier) 200g sok pomidorowy	napój maślankowo-ogórkowy (200g maślanka 0,5% tłuszczu, 50g ogórek, 10g szczypiorek) 60g kiwi 100g jabłko

Dieta 2500 kcal

Przeznaczona jest dla mężczyzn o prawidłowej masie ciała i umiarkowanej aktywności fizycznej

Jadłospis 1	Jadłospis 2	Jadłospis 3
I śniadanie
herbata płatki kukurydziane na mleku (250g mleko 0,5% tłuszczu, 35g płatki kukurydziane) 50g chleb żytni 50g kajzerka 5g margaryna miękka 40g wędzonka wołowa 100g ogórek kwaszony 250g surówka z cykorii, ogórka kwaszonego i jabłka	herbata musli z jogurtem (250g jogurt naturalny 2% tłuszczu, 30g musli z owocami) 100g chleb mieszany 5g margaryna miękka 40g polędwica sopocka 200g sałatka z ogórków i pomidorów	herbata 50g bułka 80g chleb żytni razowy 5g margaryna miękka 30g kiełbasa szynkowa z indyka 200g sałatka z twarogu z papryką (twaróg chudy, papryka, natka, kefir, musztarda) 150g pomidor
II śniadanie
herbata 80g chleb mieszany 80g makrela wędzona 180g surówka z pomidorów z cebulą	herbata 80g chleb żytni 3g margaryna miękka 180g pasta z twarogu i selera naciowego (twaróg chudy, jogurt, seler naciowy, rzodkiewka, szczypiorek, przyprawy)	herbata 80g chleb żytni 5g margaryna miękka 20g polędwica luksusowa 100g jogurt 0,5% tłuszczu 100g kalarepa 100g kiwi
Obiad
450g zupa ogórkowa z ziemniakami 80g schab pieczony w folii bez tłuszczu 150g brukselka z wody 150g sałata zielona z pomidorem, ogórkiem i olejem 250g ziemniaki gotowane 200g kompot owocowy	450g barszcz czerwony z fasolą 300g pierogi leniwe z chudego sera 250g surówka z marchwi i jabłek 200g jabłka pieczone	450g zupa pomidorowa z ryżem 200g dorsz w jarzynach 250g surówka z ogórków kwaszonych i pomidorów 250g ziemniaki gotowane 150g galaretka wiśniowa
Kolacja
herbata 80g chleb żytni 3g margaryna miękka 360g pomidory nadziewane (pomidory, twaróg chudy, rzodkiewka, szczypiorek, jogurt, przyprawy) 150g jabłko	herbata 80g chleb słonecznikowy 3g margaryna miękka 40g szynkówka wołowa 150g sałatka jarzynowa	herbata 100g chleb słonecznikowy 20g pieczeń wołowa 30g ser camembert 50g papryka 100g ogórek kwaszony
Pojadanie
100g kiwi 250g jogurt owocowy 0,5% tłuszczu	50g banan 150g jabłko 150g jogurt owocowy 2% tłuszczu	150g banan 150g grejpfrut 100g marchew 200g jogurt 0,5% tłuszczu

Tabela wartości odżywczych

Wartość energetyczna oraz zawartość tłuszczów, nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu w 100 g wybranych produktów

	Energia (kcal)	Tłuszcz (g)	Tłuszcze nasycone (g)	Cholesterol (mg)
Mleko i przetwory
Mleko 3,2% tłuszczu	61	3,2	1,9	13
Mleko 1,5% tłuszczu	47	1,5	1,0	5
Mleko 0,5% tłuszczu	39	0,5	0,3	2
Śmietana 18% tłuszczu	184	18,0	10,8	56
Jogurt naturalny 2% tłuszczu	60	2,0	1,2	8
Jogurt owocowy 1,5% tłuszczu	60	1,5	0,9	6
Kefir 2% tłuszczu	51	2,0	1,2	8
Maślanka spożywcza 0,5% tłuszczu	37	0,5	0,3	3
Ser camembert pełnotłusty	291	23,0	13,7	73
Ser brie pełnotłusty	329	28,0	17,9	72
Ser edamski tłusty	313	23,4	14,0	71
Twaróg chudy	99	0,5	0,3	2
Twaróg półtłusty	133	4,7	2,8	17
Twaróg tłusty	175	10,1	6,0	37
Ser typu "Feta"	215	16.0	10,3	89
Serek twarogowy homogenizowany pełnotłusty	161	11,0	6,5	37
Serek twarogowy ziarnisty	101	4,3	2,6	15
Jaja
Jaja kurze całe	139	9,7	3,0	360
Białko jaja kurzego	49	0,2	0	0
Pieczywo mieszane
Chleb baltonowski	251	1,5	0,3	0
Chleb chrupki	352	2,4	0,3	0
Chleb mieszany ze słonecznikiem	240	4,5	0,6	0
Chleb mieszany z soją	226	2,7	0,5	0
Chleb zwykły	248	1,3	0,3	0
Pieczywo żytnie
Chleb żytni pełnoziarnisty	225	1,8	0,3	1
Chleb żytni razowy	213	1,7	0,3	0
Chleb żytni staropolski	225	1,4	0,3	0
Pumpernikiel	240	2,0	0,4	0
Pieczywo pszenne
Bułki grahamki	252	1,7	0,4	0
Bułki kajzerki	296	3,6	0,9	0
Produkty śniadaniowe
Musli z owocami suszonymi	325	3,4	0,6	0
Musli z rodzynkami i orzechami	375	12,7	1,3	0
Płatki kukurydziane	363	2,5	0,5	0
Wędliny wieprzowe, wołowe i mieszane
Polędwica luksusowa	177	10,0	3,5	64
Szynka wieprzowa gotowana	233	18,3	6,4	51
Szynka wołowa gotowana	107	2,0	0,9	54
Szynkówka wieprzowa	191	14,7	5,1	41
Szynkówka wołowa	85	1,5	0,7	40
Kiełbasa podwawelska	247	19,6	6,9	59
Parówki popularne	342	34,3	11,7	56
Wędliny podrobowe
Kiszka pasztetowa	384	35,7	12,4	137
Pasztet pieczony	390	31,2	13,0	370
Salceson włoski	318	29,3	11,4	111
Wędliny z indyka
Baton szynkowy z indyka	143	9,3	2,6	69
Kiełbasa szynkowa z indyka	88	2,0	0,6	61
Polędwica z indyka	105	4,6	1,3	52
Szynka z indyka	84	1,6	0,5	58
Wędliny z kurczaka
Polędwica z piersi kurczaka	93	1,2	0,3	53
Szynka delikatesowa z kurczaka	123	5,6	1,6	73
Szynka z piersi kurczaka	98	1,2	0,3	54
Kiełbasa szynkowa z kurczaka	110	5,0	1,2	69
Kiełbasa kanapkowa z kurczaka	179	13,5	4,3	65
Ryby wędzone
Dorsz wędzony	94	0,5	0,1	50
Łosoś wędzony	162	8,4	1,7	70
Makrela wędzona	221	15,5	3,9	70
Serek twarogowy ziarnisty	101	4,3	2,6	15
Pikling	215	14,3	2,1	90
Przetwory rybne
Sałatka z dorsza	187	13,9	1,0	27
Sardynka w pomidorach	162	9,9	2,8	76
Śledź marynowany	192	12,6	2,7	60
Śledź w oleju	301	26,5	3,2	65
Tuńczyk w wodzie	96	1,2	0,3	70
Tłuszcze roślinne
Olej kukurydziany	884	100,0	12,3	0
Olej rzepakowy uniwersalny	884	100,0	7,1	0
Olej słonecznikowy	884	100,0	11,1	0
Olej sojowy	884	100,0	12,0	0
Oliwa z oliwek	882	99,6	14,9	0
Margaryna kubkowa o zawartości 80% tłuszczu	710	80,0	18,8	0-1
Margaryna kubkowa o zawartości 60% tłuszczu	534	60,0	13,4	0-1
Margaryna kubkowa o zawartości 50% tłuszczu	442	50,0	14,3	0
Margaryna kubkowa o zawartości 45% tłuszczu	398	45,0	11,9	0
Tłuszcze zwierzęce
Masło ekstra	735	82,5	54,7	248
Masło śmietankowe	659	73,5	50,3	220
Smalec	880	99,5	46,5	95
Tłuszcze zwierzęce
Tłuszcz mieszany o zawartości 60% tłuszczu	573	64,0	33,7	182

Na podstawie: Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. PZWL Warszawa 2005